آسانسور

نیروی محرکه در این نوع آسانسورها از یک موتورالکتریکی که معمولاً در بالای چاه آسانسور و در محلی به نام موتورخانه نصب گردیده، تأمین می‌شود. بر   روی فلکه این موتور تعدادی کابل فولادی (اصطلاحاً سیم بکسل) وجود دارد که از یک سمت به کابین آسانسور و از سمت دیگر به وزنه‌های آسانسور که درون  قابی فلزی به نام قاب وزنه قرار دارند، متصل است. جنس این وزنه‌ها معمولاً از چدن یا بتن است. وزن هر نفر در محاسبات مربوط به آسانسور ۷۵ کیلوگرم می باشد. دلیل قرار دادن وزنه در سیستم آسانسور کمک به حرکت دادن کابین می باشد در غیر اینصورت برای این کار باید موتورهای بسیار قوی با کیلووات بالا استفاده شود. پس با این کار توان موتور مورد استفاده کاهش می‌یابد. طبیعی است که این وزنه در پایین آمدن آسانسور مزاحمت ایجاد می‌کند، اما چون هر جسم بدون دخالت به پایین سقوط می‌کند پس استفاده از وزنه مانعی در حرکت آسانسور ایجاد نمی‌کند.

 اساس کار این نوع آسانسورها بر اساس نیروی اصطکاک بین سیم بکسلها و فلکه موتور است. در داخل فریم وزنه به اندازه وزن کابین به اضافه نصف ظرفیت کابین وزنه وجود دارد. مثلاً اگر ظرفیت کابین ۹۰۰ کیلوگرم باشد (یعنی آسانسور نفربر ۱۲ نفره چون متوسط وزن هر نفر ۷۵ کیلو گرم است) به اندازه ۴۵۰ کیلوگرم به اضافه وزن کابین در کادر وزنه، وزنه وجود دارد. با کمک این وزنه، نیروی کشش لازم برای حرکت کابین کاهش می‌یابد چرا که در صورت رعایت کردن ظرفیت کابین، اختلاف وزن بین کادر وزنه و کابین تحت هر شرایطی از نصف ظرفیت کابین (در مثال قبل ۴۵۰ کیلوگرم) بیشتر نخواهد شد و در حرکت به سمت بالا یا پایین سیستم کشش آسانسور حداکثر برای جابه جایی جرمی به اندازه نصف ظرفیت کابین توان مصرف خواهد کرد.

این آسانسور جایگزین مناسبی بود برای آسانسورهای قدیمی و سنتی، این آسانسورهای تازه وارد آنقدر جالب و جذاب بود که در همان اوایل حضور، به آن “ارابه موسیقی” نام نهادند. با ظهور این آسانسورها رقابت شدیدی بین شرکتهای بزرگ آسانسوری جهان بوجود آمد، و هر از چند گاهی نوآوری جدیدی وارد بازار آسانسور می شود. آسانسور بدون موتورخانه (Machine Room Less) یا همان (ام – آر – ال) از موتوری بسیار کوچک اما قدرتمند استفاده می کند و بجای اینکه مانند موتورگیربکس های قدیمی و سنتی با یک شاسی فولادی سنگین پر حجم در موتورخانه آسانسور بر روی دال بتونی سقف چاه قرار بگیرد، این موتور کم حجم و کوچک و سبک آسانسور MRL به داخل چاه آسانسور منتقل شده و با یک شاسی مختصر در بالاترین نقطه چاه بر روی ریلهای آسانسور مستقر می شود و حداقل فضای ممکنه را اشغال می کند، در حالیکه آسانسورهای سنتی معمولا یک اطاق ده الی دوازده متری، برای نصب موتورگیربکس و تابلو فرمان و گاورنر لازم داشت. برای اینکه محل استقرار موتورگیربکس آماده شود، در این اتاق ۳ در ۴ باید در امتداد و بر روی چاه آسانسور سکویی به ارتفاع ۷۰ الی ۹۰ سانتیمتر ساخته می شد و بر فراز این سکو، پس از کفراژبندی و قالب گذاری به ارتفاع بیست سانتیمتر بتون ریخته می شد، تا شرایط استقرار موتورگیربکس فراهم شود. این آسانسور های جدید مزایای بیشماری دارد که به مهمترین آنها اشاره می شود:

• عدم نیاز به موتورخانه
• فرایند نصب سریع آسانسور
• سازگاری با محیط زیست
• کم حجم بودن قطعات و لوازم
• کاهش هزینه های ساخت و ساز ساختمان
• انجام سرویس راحت
• دسترسی آسان نصاب به تمام تجهیزات در داخل چاه آسانسور
• حذف سیستم ترمز لنتی که عملا در بهبود حفظ محیط زیست موثر است
• کاهش هزینه تعویض پی درپی لنت ترمز آسانسور هم یکی دیگر از مزایای آسانسورهای جدید می باشد

امروزه آسانسورهای هیدرولیکی نیز جای خود را در بین کاربران خانگی باز کرده‌اند. در اروپا بیش از ۷۰ درصد از آسانسورهای زیر ۵ طبقه هیدرولیک استفاده می شوند که از محاسن این نوع آسانسورها می‌توان به نرمی حرکت در استارت اولیه ؛ خرابی و استهلاک بسیار کم ؛ سهولت در عیب یابی و تعمیر ؛ ایجاد آسانسورهای زیبا و شیشه ای به دلیل حذف کادر وزنه و سیم بکسل ؛ احتیاج به سازه سبک ؛ عدم نیاز به موتورخانه در پشت بام ؛ ایجاد آسانسورهای باربر و سنگین با تناژ بالا و زیبایی بام خانه و همچنین تراز شدن دقیق آن در طبقات اشاره نمود اما از محدودیتهای استفاده از این نوع آسانسورها می‌توان به محدودیت در ارتفاع و کندی نسبی سرعت آنها و تنها قرارگیری در چاهک را اشاره کرد.( البته امروزه با استفاده از درایو و سیستم خنک کننده می توان به سرعت ۱ متر به صورت معمول دست یافت. آسانسورهای هیدرولیک با پمپ فشار روغن و جک هیدرولیک کار می‌کنند.

در آسانسورهای هیدرولیک به خاطر اینکه کادر وزنه وجود ندارد و سیستم جک هیدرولیکی باید تمامی کابین و مسافران را جا به جا کند نیاز به موتورهای قوی تری هست. در این آسانسورها یک موتور سه فاز غوطه ور در روغن به همراه یک شیرالکتریکی مخصوص که اصطلاحاً پاور یونیت نامیده می شوند وظیفه تامین فشار روغن برای جک هیدرولیک را داراست. برای راه اندازی موتور به خاطر وجود موتورهای قوی تر در صورت استفاده از درایو یا سافت استارتر نیاز به هزینه بسیار بالاتری است پس لذا معمولاً برای شروع به کار موتور پمپ هیدرولیک از سیستم رایج ستاره – مثلث استفاده می شود. اما این موتور و فشار تنها در حرکت به سمت بالا مورد نیاز است و برای حرکت کابین به سمت پایین نیازی به روشن کردن موتور و مصرف توان نیست و تنها با بازکردن یک شیر و خالی کردن روغن جک کابین به آرامی به سمت پایین حرکت می کند. به عبارت دیگر یک سیستم هیدرولیک تنها در نیمی از مسافت حرکتی خود (تنها به سمت بالا) خود توان قابل ملاحظه ای مصرف می کند و در نیمه دیگر (تنها به سمت پایین) از نیروی گرانش استفاده می کند و این موضوع مصرف برق بالاتر آن نسبت به آسانسورهای دوسرعته را منتفی می کند.

مزایای آسانسورهای هیدرولیک:

۱- برخورداری از ضریب ایمنی بالا به دلیل عدم وجود احتمال سقوط آسانسور

۲- در آسانسورهای هیدرولیک علاوه بر اینکه موتورخانه در بالای چاه قرار نمی‌گیرد، چاه آسانسور نیز می‌تواند بدون سقف باشد که در طراحی معماری قابل توجه است

۳- آسانسورهای هیدرولیک حدوداً ۱۲ درصد کمتر از آسانسورهای کششی فضا اشغال می‌کنند

۴- در حال حاضر بسیاری از معماران در طراحی ساختمان‌های کمتر از ۵ طبقه و بسیار لوکس مانند هتل ها، مراکز تجاری، ساختمان‌های مسکونی دوبلکس، تریپلکس و … از آسانسورهای پانوراما (شیشه ای) استفاده می‌نمایند که انتظار دارند علاوه بر نقش کاربردی آسانسور در ساختمان، از نظر زیبایی نیز در معماری کلی نقشی ایفا نماید. با توجه به اینکه آسانسورهای هیدرولیک فاقد وزنه تعادل می‌باشند (وزنه تعادل در آسانسورهای کششی یک وجه چاه را به خود اختصاص می‌دهد)، علاوه بر در ورودی که می‌تواند شیشه ای باشد کابین، در سه وجه دیگر نیز قابلیت اجرای شیشه را داراست.

۵- در صورتی که نیروی پایین آمدن آسانسور هیدرولیک با استفاده از نیروی جاذبه زمین تامین شود نه تنها در حین پایین آمدن مصرف انرژی تقریبا صفر است بلکه می‌تواند سرعت پایین آمدن آسانسور را نیز افزایش داد.